Yıldız milyarder mi, kağıttan kaplan mı? Adani krizinin içyüzü

ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU/BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA

Yazar George S. Clason, 4 bin yıl öncesinin Babil’inden öğütleri esin alarak Babil’in En Varlıklı Adamı’nı kaleme almıştı. Bloomberg’e nazaran geçtiğimiz yıl serveti 120 milyar dolara kadar çıkan Hindistanlı işadamı Gautam Adani’nin serveti Ocak sonundan bu yana milyar dolarla söz edilen büyüklükte geriledi.

2022’de birçok milyarderin serveti piyasalarda ve ekonomilerde yaşanan gelişmelerle erirken, Adani global zenginler listesinde üst sıralara tırmanmış ve geçtiğimiz yıl kısa mühlet de olsa Jeff Bezos’u geçerek dünyanın en varlıklı ikinci insanı olmuştu. Tarihi Babil İmparatorluğu topraklarına yakın coğrafyada yükselen Adani, liman, kömür madenciliği, havacılık ve besin üzere çeşitli alanlarda faaliyet gösteren bir holdingin sahibi.

Adani Group’un yükselişinde zirve noktası sırf birkaç yıl önceye tekabül ediyor.

Adani, iş ömrüne seksenli yıllarda petrokimya alanında ithalat/ihracat ile adım attıktan sonra vakit içerisinde altyapı yatırımlarına yöneldi.

1990’lı yıllarda ise memleketi Gujarat’ta liman işletmesi projesi ile yatırımlarını genişletti. Akabinde kömür madenciliği, güç tesisi ve havaalanı yatırımları yaptı. Avustralya’da dünyanın en büyük açık kömür madeni olan Carmichael’e yatırım yapması ise büyük sükse yarattı.

Adani Group 2022’de de çimento devi İsviçre’li Holcim’in Hindistan’daki operasyonlarını satın aldı.

Geçtiğimiz günlerde ise ABD merkezli bir yatırım danışmanlık şirketi olan Hindenburg Research, Adani Group’u hesaplarda sahtecilik, pay senedi manipülasyonu ve kara para aklama ile suçladı. Bu haber akışının akabinde holdingin piyasa pahası 100 milyar dolara yakın fiyatta gerilerken, Asya’nın en güçlü insanı Adani’nin ferdî serveti de dörtte bir oranında eridi.

Adani Group tarafından argümanlar yalanlasa da kümenin halka açık 7 şirketinin paylarındaki düşüş tablosu aksiye dönmedi.

Geçtiğimiz günlerde ana şirketlerden Adani Enterprises son gelişmelerden evvel duyurulan 2,5 milyar dolarlık sermaye artırımı adımını attı. Lakin paylardaki düşüş bir süre dursa da devam etti.

Bunun üzerine umulmadık biçimde “piyasa hareketinin yatırımcıları ziyana uğrattığı” öne sürülerek sermaye artırımı iptal edildi ve yatırımcılara meblağlarının iade edileceği duyuruldu.

Adani Group’ta görülen bu gelişmelerin mevcut global ortamda öteki Hintli firmalara da sıçrayarak geniş çaplı bir krize dönüşmesinden tasa ediliyor. Çünkü, Hindistan makro datalar açısından bilhassa Çin ve gelişmiş ülkelerin zorlandığı son periyotta “pozitif ayrışan” olarak dikkat çekiyordu.

Adani Group’un yükselişi ile Hindistan’ın yıldızının parlamasının paralel bir seyir izlediği sık sık söyleniyor. 60 yaşındaki Adani, kendisini Hindistan’ın altyapı alanındaki açığını kapatmaya adamış biri olarak da tanımlıyor.

Bir öbür yandan Adani’nin Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile yakınlığı da dikkat çekiyor. Adani Group’un Modi iktidara geldikten sonra mega devlet ihalelerini kolaylıkla aldığı ve küme şirketlerine ekstra konfor sağlandığı sık sık gündeme geliyor. Hatırlanacağı üzere Hindistan Başbakanı Modi de Adani üzere Gujarat kökenli ve 2014 yılında birinci başbakan seçildiğinde Gujarat’tan Başşehir Yeni Delhi’ye Adani’nin özel jeti ile seyahat ederek geldi. Adani ise yükselişini seksenlerdeki ekonomik açılma ve özgürleşmeye dayandırıyor.

Son yıllarda şirketlerle ilgili aksiyonları ile dikkat çeken Hindenburg Research’ün Adani Group’u zora sokan adımı sonrası mevzu nereye varacak dikkatle izleniyor. Fakat 2022’de dünya zenginleri ortasından sıyrılan Adani’nin ve şirketlerinin görünümü 2023’ün daha başında hayli değişime uğramış görünüyor.