Afette irtibat alternatifleri aktif bir biçimde kullanılamadı

Türkiye zelzele anında yaşadığı irtibat aksaklığını tartışmaya, kelam konusu aksaklığın bilançosunu çıkarmaya devam ediyor.

Deprem anında binalarda yer alan baz istasyonlarının değerli kısmının kullanılamaz hale gelmesi, gezici taşınabilir istasyon kapasitesinin yetersiz kalması farklı alternatiflerin neden devreye girmediği konusunda soru işaretlerini de artırdı.

Dünyada yaşanan afet örnekleri bu hususta birçok örnek sunarken GSM şirketleri ve ilgili düzenleyici kuruluşun bu mevzuda kapsamlı bir planı olmadığı ortaya çıktı.

Afet sürecinde irtibatta yaşanan aksaklıkları Bloomberg HT’ye kıymetlendiren telekomünikasyon uzmanları dünyanın farklı ülkelerinde afet anında ortaya konan örneklere dikkat çekti.

Porto Riko’da yaşanan tayfun afetinde kullanılan irtibat tahlili bu hususta öne çıkan alternatiflerden biri oldu. Ülkede yaşanan afette kritik saatler olarak tabir edilen 36 saatlik kısımda afetzedeler yerlerinden hareket edememiş, baz istasyonları da büyük ölçüde kullanılamaz hale gelmişti.

Bu basamakta Google balonlarla irtibatın devam etmesine imkan sağladı.

Musk’ın teklifi neden geri çevrildi?

Uzmanların dikkat çektiği bir öbür alternatif alçak yörünge uydusu üzerinden irtibatın devam ettirilmesi formülü oldu. Bu bahiste Türkiye’nin önüne afet mühletince bir teklif de geldi. Starlink’in işvereni Elon Musk, Türkiye’ye Starlink hizmeti sunmayı teklif etti.

Fakat bu teklif yetkililer tarafından Türksat kapasitesinin kâfi olduğu gerekçesiyle geri çevrildi. Uzmanlar bu teklifle ilgili birtakım soru işaretlerinin olduğuna da dikkat çekti. İşin siyasi ve güvenlik ayağı bir yana alçak yörünge uydularının kullanımıyla ilgili bir plansızlık olduğuna da vurgu yapan uzmanlar, “Musk, Türkiye’ye Starlink hizmeti sunmayı teklif etti. İşin siyasi-ulusal güvenlik boyutu bir yana; bu alçak yörünge uydusu hizmetini alsak bile bununla irtibat kurabileceğimiz kaç tane aygıt var? Bu tip irtibata uyumlu aygıtların bulundurulması da afet planlama fazının bir parçasıdır” diye konuştu.

Starlink teklifinin reddedilmesinde gündeme gelen Türksat’ın kapasitesinin ne kadar kullanıldığı da afet anında en temel soru işaretlerinden biri oldu. Uzmanlar Türksat uydularında frekans planlamasının ehemmiyetine dikkat çekerken, Türksat uydusunda afet anında kullanılacak halde bir frekans ayarlanabileceğini, irtibatın de buradan ilerleyeceği konusunda bilgilendirme yapılabileceğini söyledi. Yaşanan kesintiler bu mevzuda aktif bir planlama olmadığına da işaret etti.

İHA teknolojisi ne kadar kullanıldı?

Porto Riko’da Maria tayfunu nedeniyle irtibat için Google’ın balon uçurması alternatifi insansız hava teknolojilerinin ne kadar kritik olduğuna işaret ederken, Türkiye’nin afet anında bu teknolojileri faal bir halde kullanamadığı da izlendi.

Bloomberg HT’ye konuşan uzmanlar bu mevzuyla ilgili olarak, “Google balon uçuruyorsa, Türkiye’de de insansız hava aracı teknolojisi var. İHA kapasitesi ile taban irtibatı gerçekleştirebilirdik. İrtibatın sağlanması için bunlar yapılabilirdi, yapıldı mı? Türksat-4 boş, üzerinde afet vaktinde bağlantı kurulacak frekanslar belirlenebilirdi, belirlendi mi? İşte bunlar sivil savunma dediğimiz büyük planlamanın bir modülüdür. Uydu, İHA, balon hangisi kullanıldı?” tabirlerini kullandı.