Bloomberg’in tahliline nazaran zelzeleler büyümenin yüzde 1’ini silebilir

Türkiye’deki iki sarsıntının yıkıcı insani bilançosu artmaya devam ederken ekonomik faaliyet üzerindeki tam tesiri belirsizliğini koruyor olsa da, birinci varsayımlar felaketin boyutlarının epeyce büyük olabileceğini gösteriyor.

Bloomberg’in tahliline nazaran evvelki afetlerde yaşananlar baz alındığında Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların ulusal gelirin yüzde 1’ini etkilemesi kelam konusu.

Bloomberg Economics Ekonomisti Selva Bahar Baziki ilgili tahlilinde Türkiye’nin 2023 büyüme beklentisini yüzde 3’ten yüzde 2,6’ya düşürdüklerini kaydetti.

Analizde, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların ekonomik tesirlerine ait öngörülere ulaşmak için 2011 yılında Van’da meydana gelen zelzelesi temel alan üç kademeli bir prosedür izlendi. Kelam konusu zelzelenin Van iktisadına tesiri de 10 dal üzerinden hesaplandı.

Buna nazaran her dalın Van’daki gerçek GSYİH büyümesini zelzeleden evvelki yıllarda Van’a en düzgün uyan kentlerin yüklü ortalamasından oluşan bir kıyaslamayla yapıldığı ve bunu oluşturmak için bölgesel nüfus, sanayi, inşaat, toplam çıktı ve bunların ulusal GSYİH içindeki hissesini dikkate alarak yapıldığına yer verildi.

Yapılan hesaplamalarda zelzelenin birçok dalı olumsuz etkilediği lakin en çok etkilenenler ortasında tarım, sanayi, profesyonel hizmetler ve dayanak hizmetleri olduğuna yer verildi. Öte yandan yaşanan zelzelelerin daha yüksek büyüklüğünün de hesaba katılarak her dal üzerindeki tesirin ölçeklendirildiği ve 10 vilayet için gerçek GSYİH’da yaklaşık yüzde 12’lik bir daralma öngörüldüğü tabir edildi.

2023’te GSYİH’da yüzde 1’lik daralma yaratabilir

Bloomberg 10 ilin ülke iktisadına toplam katkısının yüzde 9 civarında olduğunu münasebetiyle 2023 Türkiye GSYİH’sında da yüzde 1’lik bir daralma yaratmasını beklediklerini belirtti.

Kurum hesaplamalarının birkaç varsayım üzerine konseyi olduğunu; birinci olarak GSYİH üzerindeki olumsuz etkiyi azaltacağını iddia ettikleri üretimde afet bölgelerinden etkilenmeyen alanlara kayma olmadığını varsayan statik bir yaklaşıma sahip olduklarını ve kâfi bilgiye sahip olunamadığından 10 ilin tamamında simetrik bir tesir yaratacağını değerlendirdiklerinin altını çizdi.

Hesaplamalarda 17 Ağustos 1999 zelzelesi referans alındı

Bloomberg, Devlet Planlama Teşkilatı’nın 17 Ağustos 1999 zelzelesiyle ilgili yaptığı çalışmada sarsıntısı takip eden 4,5 ayda GSYİH kaybının yaklaşık 2-2,5 milyar dolar olduğunu gösterdiğini hatırlatırken ve bunu tüm yıla ve mevcut sarsıntı bölgesinin göreli ekonomik boyutuna nazaran ölçeklendirildiğinde GSYİH’nın yaklaşık yüzde 0,6-0,7’si üzere bir sayı elde edildiğine dikkat çekti.

Yapılan öngörülerin mali atılımları içerdiği fakat muhtemel kayıpların bir kısmını telafi edebilecek dış yardımı içermediğinin belirtildiği tahlilde Dünya Bankası’nın şimdiden 1,78 milyar dolarlık bir yardım kelamı verdiği ve bu nedenler 2023 için büyüme kestirimini yüzde 3’ten yüzde 2,6’ya düşürüldüğü kaydedildi.

Öte yandan Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) da yaşanan zelzelelerin ekonomik tesirlerine dair hazırladığı raporunda zelzeleler hasebiyle 84,1 milyar dolarlık mali hasar ortaya çıkacağını hesaplamıştı. Raporda öngörülen bu mali hasarın 70,75 milyar dolarının konut ziyanı, 10,4 milyar dolarının ulusal gelir kaybı ve 2,91 milyar dolarının işgünü kaybı olacağı iddia edildi.