“Konut bu devirde yatırım aracı olmaktan çıkarılmalı”

BEGÜM IŞIK ALKIŞ

Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde birçok çalışma, afetin tesirlerine yönelik tahlil ve kestirim çalışmalarına devam ediyor. Dünya Bankası’nın “Küresel Süratli Afet Sonrası Hasar Tahmini” raporuna nazaran, binaların orta ila ağır derecede hasar görmesi yahut büsbütün çökmesi nedeniyle 1,25 milyon insanın süreksiz olarak evsiz kaldığı kestirim ediliyor. Bölgelerde artçı zelzeleler şimdi sürerken konut piyasasındaki fiyat değişimi ise tartışma konusu olmaya devam ediyor. Zelzelelerin akabinde konut piyasasında birinci bakışta yaşanan ve sonrası için yaşanması olası değişimi kesim uzmanlarına sorduk.

Sektörde farklı boyutlarda bir değişimin kelam konusu olduğunu söyleyen TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, “Birincil tesir depremzede vatandaşlarımızın kısa periyodik barınma için yakın kentlere ya da akrabaların olduğu vilayetlere göç etmesi oldu. Şu anda özelikle göç alan yakın vilayetlerde kısa periyodik barınma muhtaçlığını karşılayacak kiralık konut talebinde bir artış gözlemliyoruz” dedi. İlanlarda ise depozitosuz ve eşyalı konut vurgusunda bir artış kelam konusu.

“Barınma sorunu yerinde çözülmeli”

Deprem öncesinde de talebin hayli canlı olduğu söyleyen Maya, “Afetle birlikte İstanbul, Ankara, İzmir dışında Antalya, Mersin, Diyarbakır, Konya üzere yakın vilayetlerde kiralık konut talebi çok süratli bir halde arttı. Kısa periyodik olmasını umduğumuz göçler ilerleyen devirde kira fiyatlarının görece düşük ve iş bulma potansiyelinin yüksek olduğu vilayetlere kayabilir. Bundan sonra süreksiz barınma sorunlarını yerinde çözmek ve inançlı konutların devreye alınması en öncelikli mevzu olacaktır” değerlendirmesini yaptı.

Konutta kira sınırlamasının artan talep karşısında yapılacak kısa devirli yeni kiralamalar için tahlil olmayacağına da dikkat çeken Maya, “Kısa vadeli bir tahlilden çok yıllardır konuşulan birtakım sistem adımları daha tesirli olacaktır. Kira kontratlarının e-devlet sisteminde olması, biz değerleme uzmanlarının hazırladığı raporlara ait bilginin tek merkezde kira kıymetleri ile birlikte tutulması, bu datanın ilgililerine açık olması üzere bir sistem planına gereksinimimiz bulunuyor” dedi. Maya, “Diğer taraftan konutu tahminen de bilhassa bu türlü bir periyot için yatırım aracı olmaktan çıkartmak da göz gerisi edilmemeli” sözlerini kullandı.

“Bölgesel dalgalanmalar var”

Endeksa CEO’su Görkem Öğüt mevzuya ait yaptığı değerlendirmede, “Bugünlerde çokça konuşulan fiyat fırsatçılığı tek tük görülse de genele yayılmış olmasını beklemiyoruz. Kesin bir sonuca şimdi ulaşmamakla birlikte, yaptığımız erken tahliller Türkiye genelinde fırsatçılık olarak yorumlanabilecek artışların olmadığı yönünde” dedi. Etraf vilayetler ve sarsıntıdan birinci derece etkilenen kentlere bakıldığında bölgesel dalgalanmaların da olduğunu belirten Öğüt, “Fırsatçılığa karşı alınacak en değerli tedbir bir an evvel barınma muhtaçlığının karşılanmasına yönelik adımların atılması. Acil olarak yeni konut üretimine başlanması ve hasebiyle stokun artırılması gerekiyor” diye konuştu.

Öğüt, yalnızca zelzele mağdurlarını kapsayacak finansman imkanlarının planlanabileceğini de söyleyerek, “Boş yapı stoklarının ilgili kurumlar tarafından belirlenerek gereksinim sahiplerine kiralanması için çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmaların sürekliliğinin sağlanarak arttırılması, depremzedelerin kiralama süreçlerinde devletin katkısı çok önemli” olduğunu lisana getirdi.

“İstanbul’dan Ankara’da gayrimenkul arayışı yüzde 500 arttı”

İstanbul’da zelzele konusunda inançlı ilçelere yanlışsız bir arayış olduğunu söyleyen
Zingat Satış ve Ticari Alakalar Genel Müdür Yardımcısı Eser Karaismailoğlu, “İstanbul’da yaşayıp, Anadolu’nun farklı noktalarında arayış içerisinde olan vatandaşların olduğunu gözlemliyoruz. 1 Ocak ile 5 Şubat ortasında İstanbul’dan Ankara’da gayrimenkul arayanların sayısı, sarsıntı sonrasında yüzde 500 arttı. Konya’da ise yüzde 700, Sivas’ta yüzde 400 arttı” dedi.

Zingat datalarına nazaran, tüketicinin İstanbul’da aradığı gayrimenkul tipinde ise müstakil konut arayışı ön plana çıkıyor. İstanbul’un Göktürk ve Zekeriyaköy ilçelerinde kiralık dairenin de bulunmadığını kelamlarına ekleyen Karaismailoğlu, “Fiyat hareketlerinin olmamasının sebebi, belirli noktalarda stok olmadığı için fiyatlarda kaydadeğer bir yansımayı tahlil edemedik” dedi.

“Arz geriye gitti, fiyatlarda baskı oluşabilir”

İstanbul Gayrimenkul Değerleme Yönetici Ortağı Ahmet Büyükduman, “Türkiye’de 30 milyon hane var diyelim. Bunun 500 bin tanesi bir gecede ortadan kalktı. Arz geriye gitti. Hiç yeni bir talep gelmese bile mevcut talep yapısında bunun kiralık ve satılık fiyatlar üzerinde bir baskı oluşturmasını bekliyoruz” değerlendirmesini yaptı. Baskının her yerde birebir biçimde hissedilmeyeceğine de dikkat çeken Büyükduman, zelzeleye karşı daha inançlı olan kentlerde fiyat artışı yaşanabileceğini, müstakil ve villa piyasasının müspet etkileneceğini, göç alan vilayetlerde TOKİ ve Kiptaş konutlarının avantaj sağlayacağını kelamlarına ekledi.

Şehir merkezlerinden kırsal alanlara yönelik başlayan trendde ise bir artış yaşanması bekleniyor. Yaklaşık üç yıl evvel Türkiye’deki gayrimenkul satış adetleri içerisinde arsa ve tarlaların hissesinin yüzde 30’lar civarında olduğunu söyleyen Büyükduman, bunun yüzde 55’lere ulaştığını, sarsıntının ise kırsala yönelmeyi kuvvetlendirebileceğini belirtti.