Kripto Opsiyon Piyasası Nedir?

Kripto opsiyon piyasası, kullanıcıya sunduğu mukaveleler sayesinde gerçek manada satın alma süreci gerçekleştirmeden her kripto para ünitesi ile süreç yapma imkânı sunar. Opsiyon mukavelesi yatırımcıya, varlıkların belirlenmiş bir tarihte yahut daha evvel belli bir fiyattan alma yahut satma hakkı tanır.

Kripto Opsiyon Piyasası Nedir?

Opsiyon piyasası kriptoda yatırımcıların dezavantajlarını azaltmaları ve piyasadaki yüksek fiyat oynaklığına karşı muhafaza sağlamaları için yararlı yollar içerir. Kontrata dayalı olarak gerçekleşen opsiyon piyasası yatırımcıya, destek varlığı belirlenmiş bir tarihte yahut daha evvel, makul bir fiyattan alma yahut satma hakkı tanır.

Öte yandan kripto opsiyon mukavelesi alındığında yahut satıldığında, kripto para ünitesine gerçek manada sahip olunmaz. Bu sayede opsiyon kontratları, gerçek manada satın alma süreci gerçekleştirmeden çabucak her kripto para ile süreç yapmayı sağlar.

Opsiyon kontratlarında, süreçler için vade sonu ve opsiyon mühleti dolmadan evvel varlığın satın alınabileceği yahut satılabileceği fiyatı belirleyen bir de kullanım fiyatı kelam bahsidir.

Kripto opsiyonlarının; mukavele mühleti dolmadan rastgele bir vakitte sürece konulabilen Amerikan yahut sırf mühlet dolduğunda sürece konan Avrupa olmak üzere iki çeşidi bulunur. Hangi opsiyon kontratı çeşidinin yatırımcıya daha uygun olduğu, çoklukla ne kadar risk alınabileceğine ve piyasanın gelecekteki tarafı hakkındaki beklentilere bağlı olarak belirlenir.
Yatırımcılar, aşikâr bir bedel varlığının yükseleceği yahut düşeceğine inanmalarına bağlı olarak alım ya da satım opsiyonunu tercih ederler.

“Call option” ya da “alım opsiyonu” vade dolmadan evvel destek varlığı makul bir fiyattan satın alma hakkı sunar. Piyasa yükseliş sürecindeyken alım opsiyonları karlı olsa da fiyat düşüşlerine karşı müdafaa sağlamaz.

“Put option” ya da “satım opsiyonu” ise, mukavele sona erdiğinde anlaşılan fiyattan varlığı satma hakkı verir. Satım opsiyonları, bedel varlığını erkenden yüksek fiyatla satma imkanı sunduğundan, piyasa düşüş sürecindeyken kar elde etmeyi sağlar. Yatırımcı, rastgele bir opsiyon kontratını satın aldığında prim ödemek durumundadır. Opsiyon kontratı, müddet dolmadan evvel kullanılmazsa kelam konusu prim kaybedilir. Prim meblağı; yatırımcının mukaveleyi ne kadar müddet devam ettirdiğine, destek varlığın fiyatındaki oynaklığa ve varlığın cari fiyatına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Kripto Opsiyon Piyasası Nasıl Çalışır?

Kriptoda opsiyon piyasasının nasıl çalıştığını anlamak için bir örnek üzerinden gitmek yerinde olacaktır.

300 dolar prim fiyatı bulunan ve 90 gün içinde sona erecek, 3 bin dolardan Ethereum satın alma hakkı sunan bir alım opsiyonu aldığınızı düşünelim. En kolay tabirle bu opsiyon, doksan gün içinde 3 bin dolardan Ethereum satın alma hakkı sunacak. Şayet Ethereum fiyatı 4 bin dolara yükselirse, mukavele sürece konabilir ve bin dolarlık yarardan 300 dolarlık prim çıkarılarak kar alınabilir.

Öte yandan, Ethereum fiyatı 3 bin doların altına düşerse, ödediğiniz 300 dolarlık primi kaybedersiniz, lakin beklediğiniz kıymetin daha aşağısından Ethereum satın almak zorunda olmadığınızdan azamî zararınız 300 dolarlık prim ödemesi olacak.
Bunun yerine, 90 günlük Ethereum satım opsiyonu alındığını varsayalım. Prim meblağı yeniden 300 dolar ve süreç fiyatı da 3 bin dolar olsun. Bu sefer Ethereum’u doksan gün içinde 3 bin dolardan satma imkanını elde etmiş olacaksınız. Şayet Ethereum fiyatı 4 bin dolara yükselirse, mukaveleyi sürece koymayıp bin dolar ziyana girmekten kurtulabilirsiniz. Bunun yerine opsiyon kontratının müddetinin dolmasını göze alır ve 300 dolarlık primi kaybedersiniz.

Ancak piyasada düşüş yaşanır ve Ethereum bin 500 dolara inerse, satım opsiyonunuz sayesinde Ethereum’u 3 bin dolardan elden çıkarabilir, kayıplarınızın tamamını karşılayabilirsiniz.

Kripto Paralarda Vadeli Süreç Nedir?

Kripto paralarda vadeli süreçler, tıpkı opsiyon mukaveleleri üzere gerçek manada kripto varlık satın almaya gerek kalmadan süreç yapma imkanı sunar. Vadeli süreçler de emtia, pay senedi yahut kripto para üzere temel bir varlığa dayanır ve kıymetini de bu varlıklardan alır.

Opsiyonlardan farklı olarak muhataplar ortasında vadeli süreç mukavelesi oluşturulduğunda, bitiş tarihi prestijiyle ilgili varlığın alınması yahut satılması zaruridir. Hasebiyle vadeli süreç mukaveleleri, yapıları gereği alım satım opsiyonlarından daha riskli görülür.

Vadeli süreçler yatırımcıya satın alma yahut satma zaruriliği yükler. Bu sebeple opsiyonlarla karşılaştırıldığında daha riskli formda işler. Öte yandan vadeli süreç kontratı için evvelce prim yahut fiyat ödemek gerekmez. Böylelikle evvelce para yüklemeden kar elde etmek mümkündür.

Opsiyon Mukavelesi Nedir?

Opsiyon kontratı, kişinin bir varlığı daha evvelden belirlenmiş bir fiyat üzerinden, makul bir tarihte ya da bu tarihten evvel alım satım hakkına sahip olmasını sağlayan bir muahededir. Opsiyon mukaveleleri, vadeli süreç mukavelelerine misal ama ondan bir noktada ayrılır. Mukaveleleri alan kullanıcılar, konumlarını uygulamaya koymak zorunda değildir.

Opsiyon kontratları ekseriyetle hali hazırdaki durumlardaki riski dengelemek ve spekülatif ticaret için kullanılır. Ayrıyeten borsa payları ve kripto paralar da dahil olmak üzere farklı birçok çeşit varlık için kullanılabilirler.

Opsiyon Kontratı Türleri

Alım opsiyonu ve satım opsiyonu olmak üzere iki çeşit opsiyon mukavelesi bulunmaktadır.

Alım opsiyonu: Mukaveleyi alan tarafa aşikâr bir vadeye kadar yahut vadede, muhakkak bir ölçüde varlığı tekrar “belirli” bir kullanım fiyatından alma hakkı verir. Alım opsiyonu alıcısının beklentisi yatırım yapılan varlığın fiyatının gelecekte yükselmesidir. Satıcının beklentisi ise fiyatın düşmesi istikametindedir.

Satım opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belirli bir vadeye kadar, belli bir ölçüde varlığı yeniden “belirli” bir fiyattan satma imkanı verir. Satım opsiyonu alıcısının beklentisi, yatırım yapılan varlığın fiyatının gelecekte düşmesidir. Her iki opsiyon çeşidinde de sürecin gerçekleştiği tarihte prim borçları uzun durum sahibinin hesabından tahsil edilirken, kısa durum sahibinin prim alacağı, hesabına sürecin gerçekleştiği tarihin bir gün sonrasında yatırılır. Prim fiyatı piyasadaki arz-talebe nazaran belirlenir ve hak kullanılsın ya da kullanılmasın prim bedeli geri alınmaz.

Opsiyon Tipleri

Vadelerine nazaran opsiyonlar Avrupa ve Amerikan tipi olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Amerikan tipi opsiyonlar vadeden evvel rastgele bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilirler.
2. Avrupa tipi opsiyonlar ise sırf vadesinde kullanılabilirler.

Opsiyon Mukavelesinin Temel Kavramları

Kullanım Fiyatı (Strike Price): Mukaveleye mevzu olan varlığın üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım yahut satım fiyatıdır.

Opsiyon Primi (Option Premium): Alma yahut satma hakkı için ödenen bedeldir. Bir öteki deyişle, kontratı yapılan varlığın üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım yahut satım hakkının fiyatıdır.

Uzun (Long) Taraf: Opsiyon mukavelesini alan taraftır. Organize opsiyon piyasalarında uzun taraf, prim ödeme dışında rastgele bir yükümlülüğü bulunmadığından risk taşımaz.

Kısa (Short) Taraf: Opsiyon kontratını satan taraftır. Organize opsiyon piyasalarında kısa taraf vadeye kadar yahut vade tarihi için alma yahut satma yükümlülüğü altına girdiğinden risk taşır, bu nedenle kısa taraftan teminat talep edilir.

Opsiyon Mukavelesi Avantajları ve Dezavantajları

Opsiyon piyasasında kontratların avantajları olduğu kadar tıpkı vakitte birtakım dezavantajları da bulunmaktadır.

Sözleşmelerin avantajları şunlardır:

• Piyasa risklerine karşı hedge etmek için kullanışlıdır.
• Spekülatif ticarette daha fazla esneklik sağlar.
• Kendine has risk/ödül yapılarına sahip farklı kombinasyonlara ve alım satım stratejilerine müsaade verir.
• Tüm ayı, boğa ya da yatay taraflı piyasa trendlerinden kar etme potansiyeli bulunur.
• Pozisyonlara girerken masrafları düşürmek için kullanılabilir.
• Birden fazla alım satımın tıpkı anda yapılmasına imkan sağlar.

Opsiyon kontratının dezavantajları şunlardır:

• Çalışma sistemleri ve prim hesaplamalarını anlamak her vakit kolay olmaz.
• Özellikle yazıcılar (satıcılar) için yüksek risk içerir.
• Geleneksel alternatiflere kıyasla daha karmaşık ticaret stratejileridir.
• Opsiyon piyasaları sıklıkla düşük likiditeden muzdariptir, bu da onları birden fazla yatırımcı için daha az ilgi alımlı hale getirir.
• Opsiyon mukavelelerinin prim kıymetlerinin dalgalanması yüksektir ve primler vade yaklaştıkça düşme eğilimi gösterir.

Opsiyon ve Vadeli Kontrat Ortasındaki Farklar

Opsiyon ve vadeli kontratların ikisi de türev araçlardır ve bu nedenle kimi ortak kullanım alanlarına sahiptir. Ama benzerliklerine karşın, ikisinin uygulanma sistemlerinin ortasında temel bir fark vardır.

Opsiyonların bilakis, vadeli mukaveleler vade tarihine gelindiğinde her vakit uygulamaya konur. Yani, kontrat sahipleri destek varlığı almak ya da satmakla (ya da denk gelecek ölçüde nakit parayı ödemekle) yasal olarak yükümlüdür. Bunun bilakis opsiyonların uygulanmaya konması mukavele sahibinin kararına bağlıdır. Şayet bir mukavele sahibi (alıcı) opsiyonu uygulamaya koyarsa, mukavele yazıcısı (satıcı) destek varlığı alıp satmakla yükümlüdür.